Proeftuinen zijn wijken, buurten of dorpen waarin deelnemers samen ontdekken op welke manier een wijk effectief van het aardgas af kan.

Dorpen en buurtschappen
In de gemeente Noordenveld zijn het inwoners van de dorpen Roderwolde en de omliggende buurtschappen Foxwolde, Sandebuur en Matsloot die het bewonersplatform ‘Energiek Roderwolde’ hebben opgericht. Zij werken samen met de gemeente, Energiecoöperatie Noordseveld, woningcorporatie Woonborg en de Hanzehogeschool. In de gemeente Westerkwartier zijn het de dorpen Midwolde, Oostwold en Lettelbert (MOL) die met de energievraagstukken aan de gang zijn gegaan. Beide initiatieven hebben andere plannen, maar er zijn ook overeenkomsten. Zo liggen de gebieden geografisch gezien bij elkaar. Alleen de A7 en het Leekstermeer liggen er tussen. Ook zijn het beide plattelandsgemeenten, met veel verschillende woningen in een lint of juist verspreid. De energietransitie laat zich in deze proeftuinen niet tegenhouden door grenzen.

Wethouder Kirsten Ipema van de gemeente Noordenveld is blij met dit initiatief. “We zijn trots dat de inwoners van Roderwolde en omstreken dit zelf doen. Er is de afgelopen jaren al veel werk verzet door deze groep. Het mooie is dat de mensen het hier zelf voortvarend hebben opgepakt. Betere ambassadeurs kunnen we ons niet wensen.”

Energiek Roderwolde
Energiek Roderwolde is op zoek gegaan naar een pakket van oplossingen. De eerste en belangrijkste stap is energie besparen. Daarnaast gaan ze aan de slag met alternatieven voor aardgas. Voor Energiek Roderwolde is dat een combinatie van thermische energie uit oppervlaktewater (TEO), elektrisch verwarmen en hybride groengas, direct afkomstig uit drie melkveebedrijven in het gebied zelf.

Midwolde, Oostwold en Lettelbert
In Midwolde, Oostwold en Lettelbert zijn bewoners o.a. zelf aan de slag gegaan met het maken van plannen naar aardgasvrij. Ze beginnen met kleine stapjes, zodat iedereen denkt ‘Hé, dit kan wel’. De aanpak is gebouwd op vele kleine stapjes die voor iedere dorpsbewoner overzichtelijk en te behappen zijn, zoals bijvoorbeeld; het starten met isoleren en het leren koken op inductie. Opgeteld vormen deze stapjes een grote sprong en openen letterlijk (voor)deuren die anders gesloten blijven. De MOL- dorpen bestaan vooral uit vrijstaande woningen en boerderijen. Vaak in een lintvorm. Door die vorm hebben ze een belangrijke plek in de energietransitie binnen de gebouwde omgeving. Door de grote saamhorigheid die leeft onder de inwoners leren ze veel van elkaar. Duurzame warmte is de volgende logische stap voor deze dorpen.

Wethouder Hielke Westra van de gemeente Westerkwartier is ook enthousiast: “ De inwoners willen zelf aan de slag met het verduurzamen van hun woningen. En de MOL-dorpen vormen samen misschien wel de meest lang gerekte “wijk” in een plattelandsgebied, wat specifieke uitdagingen met zich meebrengt en daarom juist interessant kan zijn als pilot.”

Samen opwekken
Om volledig energieneutraal te worden zoeken beide proeftuinen naar mogelijkheden om lokaal groene stroom op te wekken. De energiecoöperaties uit beide gemeenten onderzoeken de mogelijkheden om samen de benodigde stroom lokaal op te wekken. Daarbij kijken zij naar opstellingen voor zonne-energie en eigen dorpsmolens.

Toekomstgericht werken en opleiden
Om inwoners én jongeren te kunnen helpen met deze stapjes wordt een fysiek Leer- en Innovatiecentrum opgericht waar drie dagen per week studenten van het VO, MBO (Alfa College), HBO (Hanzehogeschool) en WO (RUG) onderzoek en stages op het gebied van gedrag, human technology, communicatie en installatietechniek uitvoeren.